တမိုးကုန္၊ တေဆာင္းကူး၍ တေႏြသစ္ ျပန္ၿပီမို႔ "အတာသႀကၤန္" လည္း မၾကာခင္မွာ က်ေရာက္ေပဦး ေတာ့မယ္လို႔ စိတ္ထဲက တီးတိုး ေရရြတ္မိပါတယ္။ ဆယ့္ႏွစ္လ ရာသီထဲမွာ ပထမဆံုး "လ" ျဖစ္လို႔ ႏွစ္သစ္မဂၤလာ အခါျဖစ္တဲ့အျပင္၊ တန္ခူးလရဲ့ သေကၤတျဖစ္တဲ့ "သႀကၤန္" ကို ရင္ခုန္စြာ ေမွ်ာ္လင့္ ေစာင့္စားေနၾကသူမ်ား ဆုေတာင္းျပည့္ၿပီလို႔ ေျပာရမယ့္အခ်ိန္ပါ။
"အတာ သႀကၤန္" ဟုဆိုရာ၌ အတာ + သႀကၤန္ ရဲ့ အဓိပၸါယ္လည္း သိခ်င္ၾကေပမည္။ အတာ ဟူသည္ "အႏၲ" ဟူေသာ ပါဠိစကားမွ လာၿပီး "အဆံုး" ဟု အနက္အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ "သႀကၤန္" ဟူသည္ "သကၤႏၲ" ဟူေသာသကၠတ (Sanskrit) စကားမွဆင္းသက္လာ၍၊ ေဆာင္းဦးေဟမန္၏ ေအးျမျခင္းသေဘာမွ ေႏြဦးဂိမွာန္၏ ပူေႏြးျခင္း သေဘာသို႔ ေရြ႕လ်ားကူး ေျပာင္းလာျခင္း (သို႔မဟုတ္) တစ္ရာသီမွ တစ္ရာသီသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ျခင္း အဓိပၸါယ္ေဆာင္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္တႏွစ္၏ အဆံုး၊ ႏွစ္သစ္သို႔ကူးေျပာင္းျခင္း ကို ''အတာသႀကၤန္'' လို႔ ေခၚပါတယ္။ (သႀကၤန္ကို ေရွးက "သကၤန" ဟူ၍ ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကၿပီး၊ "သကၤန" မွ ကာလေရြ႕လ်ား၍ "သႀကၤန္" ဟူ၍ ေႏွာင္းလူတို႔က အစားထိုးသံုး စြဲခဲ့ၾကသည္ဟူ၍လည္း ဖတ္မွတ္ဖူးပါတယ္။)
ပုဂံေခတ္က စခဲ့တယ္လို႔ ယူဆၾကတဲ့ ျမန္မာႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ "သႀကၤန္" ဟာ ဧၿပီလ ဒုတိယပတ္မွာ က်ေရာက္ေလ့ရွိၿပီး အႀကိဳ၊ အက်၊ အၾကတ္၊ အတက္ နဲ႔ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔ဟူ၍ ၄ ရက္မွ ၅ ရက္ (ရက္ထပ္ႏွစ္မွာ) အထိ ရွိတတ္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ သႀကၤန္ကို ႀကိဳဆိုေခၚေဆာင္သူမ်ား ကေတာ့ အက်ေန႔တိုင္ေအာင္မေအာင့္ႏိုင္ရွာဘဲ ေပ်ာ္ခ်င္ရွာၾကတဲ့ ကေလးမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အက်၊ အၾကတ္နဲ႔ အတတ္ေန႔မ်ားမွာေတာ့ ရပ္ကြက္နဲ႔ ၿမိဳ႕နယ္အသီးသီး မွာရွိတဲ့ ေရကစားမ႑ပ္ေတြ မွာ ေရပက္ခံသူမ်ား နဲ႔ စည္ကားပါတယ္။ အဆို၊ အက၊ အတီး၊ အမႈတ္မ်ားနဲ႔လဲ တခမ္းတနား က်င္းပကာ ႏွစ္သစ္ကို ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး ႀကိဳဆိုၾကပါတယ္။ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔ မွာေတာ့ လူငယ္မ်ားက သက္ႀကီးရြယ္အို၊ လူႀကီးသူမမ်ားအား ေကၽြးေမြးျခင္း၊ ေခါင္းေလွ်ာ္ေပးျခင္း၊ လက္သည္း ေျခသည္း လွီးျဖတ္ေပးျခင္းမ်ားျဖင့္ ကုသိုလ္ယူၾကပါတယ္။
စတုဒိသာ ေကၽြးေမြးလွဴဒါန္းျခင္း၊ တိရစၧာန္မ်ားအား ေဘးမဲ့ ေပးျခင္း၊ ရွင္ျပဳ ရဟန္းခံျခင္း၊ ဥပုသ္သီတင္း ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ပုတီးစိပ္ျခင္း၊ ေမတၱာဘာ၀နာ ပြားမ်ားျခင္း၊ ကမၼဌာန္း ၀ိပႆနာ တရား ပြားမ်ားအား ထုတ္ ျခင္း စသည့္ ကုသိုလ္ ေကာင္းမႈမ်ားလဲ ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။
"သႀကၤန္" ရဲ့ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုက တစ္ႏွစ္မွာ သံုးႀကိမ္သာပြင့္၍ တႀကိမ္မွာ တစ္ရက္သာခံတဲ့ ေရႊ၀ါေရာင္အဆင္းနဲ႔ ပိေတာက္ပန္းမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပိေတာက္ပန္းမ်ားဟာ ပန္ဆင္သူရဲ့ ဆံေကသာ ကို အလွေတြဆင့္ ဂုဏ္ရွိန္တင့္ေစတာမို႔ အရြယ္သံုးပါးမေရြး အျမတ္တႏိုး ပန္ဆင္ၾကတာကို ျမင္ရပါဦးမယ္။
သႀကၤန္ဆိုလ်င္ မပါ မၿပီးတဲ့ အရာတစ္ခုက်န္ပါေသးတယ္။ ဒါကေတာ့ မုန္႔လံုးေရေပၚ ပဲျဖစ္ ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က မုန္႔လံုးေရေပၚ ကို ထန္းလ်က္ သို႔ ႀကံသကာနဲ႔ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က်ီစား လိုသူမ်ားကေတာ့ င႐ုပ္သီးစိမ္းကို အသံုးျပဳၿပီး လံုးေလ့ရွိပါတယ္။
သႀကၤန္ရဲ့ အဓိက အဂၤါရပ္မွာ ေရပက္ျခင္း သို႔ ေရေလာင္းျခင္းတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား နဲ႔ ေရေလာင္း ေရပက္ ရပါသလဲလို႔ ေမးလာခဲ့ပါက ေျဖသူအေပၚမူတည္၍ အနည္းငယ္ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ အေျဖစံုကိုေတြ႔ရမွာျဖစ္ေပမယ့္ ေအာက္ပါအခ်က္ ၃ ခ်က္မ်ားနဲ႔ အေျခခံအားျဖင့္ တူညီလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ --
(၁) ႏွစ္ေဟာင္းက ကိုယ္ နဲ႔ စိတ္ အညစ္အေၾကး၊ အကုသိုလ္ေတြကို ေဆးေၾကာပစ္တဲ့ သေကၤတ၊
(၂) တႏွစ္လံုးမွာ အပူဆံုးအခ်ိန္ျဖစ္တဲ့ ဧၿပီလရဲ့ အပူဒဏ္ကို ေရပက္ဖ်န္းျခင္းျဖင့္ သက္သာေစရန္၊
(၃) ေပ်ာ္ဖို႔ ရႊင္ဖို႔ - စတာေတြ ပဲျဖစ္ပါတယ္။
အထက္ေဖၚျပပါ အခ်က္အလက္မ်ားဟာ ေခတ္အဆက္ဆက္က လက္ဆင့္ကမ္းသယ္ေဆာင္ လာခဲ့တဲ့ ျမန္မာ့႐ိုးရာဓေလ့ထံုးစံမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂံေခတ္က စလို႔ လက္ဆင့္ကမ္းသယ္ေဆာင္လာခဲ့တဲ့ ဒီ ျမန္မာ႐ိုးရာဟာ အလြန္ခ်စ္စရာေကာင္းတဲ့ အေလ့အထ တစ္ခုပါ။ အနာဂါတ္မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ား ကလည္း ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ လက္ဆင့္ကမ္းသယ္ေဆာင္သြားၾကရမွာပါ။
ဒီလို ႐ိုးရာအေမြကို ဆက္ခံတဲ့ေနရာမွာ ႐ိုးရာအေမြအႏွစ္စစ္စစ္ကို ဆက္ခံတက္ဖို႔လိုအပ္ၿပီး အုတ္ေရာ ေက်ာက္ေႏွာ မျဖစ္ေအာင္ သတိထား ရပါ လိမ့္မယ္။ ဒါ့အျပင္ ေခတ္နဲ႔အညီ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ရင္ေပါင္တန္းေနတဲ့ ေခတ္ႀကီးထဲမွာ အမ်ားနဲ႔အညီ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြ အံ၀င္ ဂြင္က် ျဖစ္ဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
ပုဂံေခတ္က နန္းတြင္းသူ နန္းတြင္းသားမ်ားဟာ - "သေျပခက္နဲ႔ ေရပက္တာ၊ ဟိုးေရွးေရွးက သႀကၤန္ အခါ" ဆိုတဲ့ အတိုင္း ေရႊဖလား ေငြဖလားထဲက အေမႊးနံ႔သာေရမ်ားကို သေျပခက္နဲ႔ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕ စြာ ပက္ဖ်န္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ပင္းယ၊ အင္း၀၊ ေတာင္ငူ၊ ေညာင္ရမ္းေခတ္မွ ကုန္းေဘာင္ေခတ္အထိ ေခတ္ အဆက္ဆက္ လက္ဆင့္ကမ္းသယ္ေဆာင္လာခဲ့တဲ့ ႐ိုးရာအတာသႀကၤန္ပြဲမွာ သေျပခက္နဲ႔ ေရပက္တဲ့ အဆင့္ကေန ဒီဖက္ေခတ္ေရာက္မွ ႏို႔ဆီခြက္၊ ေရခြက္၊ ေရဖလား၊ ေရႁပြတ္၊ ေရပိုက္၊ ေရေသနတ္၊ မီးသတ္ပိုက္နဲ႔ ဖိအားသံုး ေရေသနတ္မ်ားကို အစားထိုး အသံုးျပဳတဲ့အဆင့္အထိ ေရာက္လာတာ ကိုေတ႔ြရပါတယ္။
ဆြတ္စိုရံုသက္သက္ သေျပခက္နဲ႔ေရပက္တဲ့ ေခတ္ကေန တစ္ကိုယ္လံုးရႊဲရႊဲစိုေအာင္ ေလာင္း၊ မီးသတ္ပိုက္နဲ႔ စြတ္စြတ္ျဖဴေအာင္ ထုိး ၿပီး၊ ေရမ်ားမွ အားရ၊ အေမတမွ ေက်နပ္ၾကတဲ့ ေခတ္ျဖစ္ေနတာ အားလံုးအသိပါ။ ေခတ္ကို အမွီလိုက္ ေခတ္ေနာက္လိုက္ ရင္း တစ္ေခတ္ထက္ တစ္ေခတ္ ပိုၿပီး "ေရအသံုးၾကမ္းလာၾကသလား??" ဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါ။
 |  |
လူဦးေရ ၅သန္း ေက်ာ္ရွိေသာ စင္ကာပူႏိုင္ငံရဲ့ တစ္ေန႔တာသံုးစြဲတဲ့ ေရပမာဏဟာ ဂါလံ သန္း ၃၀၀ ရွိၿပီး၊ ၎ရဲ့ ၄၀% ကို မေလးရွား ႏိုင္ငံက တင္သြင္းရပါတယ္။ ဒါကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ လူဦးေရ ၅ သန္းနီးပါးရွိတဲ့ ရန္ကုန္တစ္ၿမိဳ႕တည္းရဲ့ သာမန္ တစ္ေန႔တာ ေရသံုးစြဲမႈပမာဏဟာ စင္ကာပူႏိုင္ငံနဲ႔ ထပ္တူနီးပါးျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရန္ကုန္ၿမိဳရဲ့ သႀကၤန္အတြင္း တစ္ေန႔တာသံုးစြဲမႈဆိုရင္ေတာ့ ႏွစ္ဆ ကေန သံုးဆ အထိရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ႏႈိင္းယွဥ္အခ်ိဳးခ်ၾကည့္ပါက လူဦးေရ သန္း ၅၀ ေက်ာ္ရွိတဲ့ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလံုးရဲ့ သႀကၤန္အတြင္းေရသံုးစြဲမႈႏႈန္းဟာ စင္ကာပူႏိုင္ငံရဲ့ တစ္လ တာ ေရသံုးစြဲမႈႏႈန္းထက္ ေတာ္ေတာ္ေလး အစြန္းထြက္ေနတာေတြ႔ရပါမယ္။ ဒီေရေတြကိုသာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေရာင္းခ်ခြင့္ (သို႔) လွဴဒါန္းခြင့္ ရခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံအတြက္ အက်ိဳးအျမတ္ရလဒ္တစ္ခုပါ။
ေနာက္ၿပီး သႀကၤန္မွာ ေရကစား (သို႔) ေရသံုးဖို႔အတြက္ ေရကစားမ႑ပ္ေတြကို သူနဲ႔ငါ အၿပိဳင္အဆိုင္ ဟီးေနေအာင္ေဆာက္ဖို႔ လိုလာျပန္ပါၿပီ။ ဒါေတြကို ေဆာက္ဖို႔ သစ္၊ ၀ါး၊ ဖ်ာ၊ ႏွီး၊ သံ၊ သြပ္၊ ေဘာင္၊ ျငမ္း စတာေတြကို အကုန္အက်ခံရင္ ခံႏိုင္သလို ငွားရမ္း ၀ယ္ယူ သံုးစြဲရပါမယ္။ ဒါ့အျပင္ မီးစက္၊ ေရစက္ ေတြ ေမာင္းႏိုင္ဖို႔အတြက္ ေလာင္စာဆီ၊ မ႑ပ္အတြက္ အျပင္အဆင္၊ ေရပိုက္၊ မီးႀကိဳး၊ လံုၿခံဳေရး၊ အစားအေသာက္၊ အေသာက္အစား… အားလံုးေပါင္းၾကည့္ရင္ က်ပ္ေငြ သိန္း ၅၀ ကေန ၁၀၀ အထိရွိပါတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ မ႑ပ္ေပါင္း ၁၀၀ ပဲ ရွိသည္ထား၊ သိန္းေပါင္းမည္မွ် ကုန္က်မယ္ဆိုတာကို ခန္႔မွန္းၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒါေတြအားလံုးဟာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ အတြက္ ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ေပမယ့္၊ အဘက္ဘက္ကၾကည့္ရင္ ႏုိင္ငံအတြက္ နစ္နာဆံုး႐ႈံး စရာေတြခ်ည္းပါ။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေနထိုင္ရာ ကမ႓ာႀကီးတစ္ခုလံုးရဲ့ ၇၀% နီးပါးဟာ ေရထုျဖစ္ၿပီး၊ ၂.၅% မွ်ေလာက္ေသာ ေရထုသည္သာ ေသာက္လို႔ သံုးလို႔ရတဲ့ (ေရခ်ိဳ) ေရ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ အနည္းငယ္မွ် ပမာဏရွိေသာ "ေရ" ကို ကမ႓ာ့လူဦးေရ ဘီလ်ံေပါင္း ၆၀၀၀ ကၽြန္ေတာ္တို႔က တစ္ဖဲ့ ႏွစ္ဖဲ့ ရွယ္ယာသံုးေနၾကရတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကမ႓ာႀကီးရဲ့ အေရွ႕ျခမ္း တစ္ေနရာမွာ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ေတြကို လိုသည္ထက္ ပိုမိုသံုးစြဲေန ၾကၿပီး၊ ကမ႓ာႀကီးရဲ့ အေနာက္ျခမ္းတစ္ေနရာမွာ ေရၾကည္ခ်မ္းျမ တစ္ေပါက္ ေသာက္သံုးႏိုင္ဖို႔ု အခြင့္အေရးမဲ့ ေနခဲ့ရင္ ဘယ္နည္းနဲ႔မွ တရားနည္းလမ္းက်ႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား နဲ႔ ယဥ္ေက်းတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားဟာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ကာကြယ္ေရး၊ သစ္ေတာမျပဳန္း တီးေရး နဲ႔ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို တြင္တြင္ က်ယ္က်ယ္လုပ္ကိုင္ ေနတဲ့အခ်ိန္မွာကၽြန္ေတာ္တို႔ကလည္း ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ရင္ေပါင္တန္းကာ သူ႔အျပစ္ ငါမေျပာ၊ ငါ့အျပစ္ သူ မေျပာဘဲ အမ်ား (ႏိုင္ငံတကာ) နဲ႔အညီ လိုက္ေလ်ာညီေထြ အံ၀င္ဂြင္က်ျဖစ္ေအာင္လုပ္ၾကပါစို႔ဟု ႏိႈးေဆာ္ရင္း "ႏွစ္သစ္မွာ လူသစ္ စိတ္သစ္နဲ႔ အျပစ္ကင္းတဲ့ ျမန္မာ႐ိုးရာ အေမြအႏွစ္စစ္စစ္ကို လက္ဆင့္ကမ္းၾကပါ စို႔" လို႔ တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။
ႏွစ္သစ္မဂၤလာျဖစ္ပါေစ... ။ ။
ေတာင္ျပင္က ေမာင္ရင္ ---
အကိုးအကား - အတာသႀကၤန္ႏွင့္ ခႏၶာသႀကၤန္ (အရွင္သံ၀ရာလကၤာရ - ဓမၼပိယဆရာေတာ္)၊ ျမန္မာမႈ အဂၤလိပ္စာ (ဘ၀သစ္ဦးေအာင္ေက်ာ္)၊ ပါဠိ-ျမန္မာ အဘိဓါန္၊ Wikipedia