♠ Unicode & Android
က်ေနာ္ထင္တယ္၊ ယူနီမကုဒ္မခ်င္း android ဖုန္းထဲမွာ ေဇာ္ဂ်ီနဲ႔ တ႐ုတ္စာနဲ႔ တြဲဖတ္လို႔ မရႏိုင္ဘူး။ အနီးစပ္ဆံုး ျဖစ္ႏိုင္ ေခ်ရွိတဲ့ Saturngod blog ကိုလည္း font မသြင္းပဲ ဖတ္လို႔မရေသးဘူး၊ အနီးစပ္ဆံုး ဆိုတာက စာေတြျမင္ေနရလို႔ပါ၊ အထားအသို မမွန္တာ တခုပဲ ေျဖရွင္းစရာ ရွိေတာ့ တယ္၊ ဒါလည္း သံုးစြဲသူအေနနဲ႔ ေျပာတာပါ၊ ဒါကို ေျဖရွင္းႏိုင္ေခ် ရွိမရွိ မသိပါဘူး။ သူေရးထားတဲ့ blogspot ကို unicode ေျပာင္းတဲ့ နည္းလမ္း ထဲက font embedded လုပ္နည္းနဲ႔သာ ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းလိုက္ရင္ android အတြက္ အိုေကၿပီ။ ဒါမွမဟုတ္ Android ကေန CJK အတြက္ default font တစ္ခုကို သီးသန္႔နာမည္နဲ႔ ေပးလိုက္ရင္လည္း အိုေကမယ္ (အဲလိုဆို fallback font ကို ျမန္မာ font နဲ႔ permanent လဲလိုက္လို႔ရၿပီ)။ ဒါမွမဟုတ္ ေစတနာရွင္ တစ္ေယာက္ေယာက္က ျမန္မာ unicode font နဲ႔ android ထဲက CJK support လုပ္တဲ့ Droid Sans Fallback font နဲ႔ စိတ္ရွည္လက္ရွည္ merge ေပးႏိုင္ရင္လည္း ေျဖရွင္းနည္းတမ်ဳိး ျဖစ္သြားမွာပဲ (အာရပ္စာေတြကို အဲလိုလုပ္ယူတာ ဖတ္ဖူးတယ္၊ မွားေနရင္ ေျပာပါ)၊ ကိုယ္မွမလုပ္တတ္တာ၊ ဒီလိုပဲ ေမွ်ာ္ရေတာ့ တာေပါ႔။ ေအာက္က Saturngod ဆီက quote ထားတာပါ။
Android မွာ အလုပ္မလုပ္ဘူး။ စာလံုးေပၚေပမယ့္ မမွန္ဘူး။
Symbian ဖုန္းေတြနဲ႕လည္း အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ဘူး။
ဒါက က်ေနာ့္ဖုန္းကေန ဒီစာမ်က္ႏွာကို ျမန္မာ font မသြင္းပဲ ျမင္ရပံုပါ၊ လးေထာင့္ကေန အဝိုင္းျဖစ္သြားတာ ေတာ္ေတာ္ ေက်နပ္ပါတယ္။
ဆိုေတာ့ ေလာေလာဆယ္ တ႐ုတ္လိုေရာ ျမန္မာလိုပါ ဖတ္ခ်င္ရင္ လမ္းေဟာင္းအတိုင္း font ေျပာင္းၿပီး ဖတ္႐ုံပဲရွိတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိၿပီးသား ျဖစ္မွာပါ၊ android မွာ font ေျပာင္းရတာ WM အတိုင္းပဲ သိပ္မခက္ပါဘူး၊ မတူတာ ႏွစ္ခ်က္ရွိတယ္၊ ပထမ အခ်က္က WM မွာ font folder ထဲကို ေဇာ္ဂ်ီျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္လိုရာ font ကို နာမည္မေျပာင္းပဲ ပစ္ထည့္လိုက္႐ုံပဲ၊ android မွာေတာ့ အဲလိုလုပ္လို႔ မရဘူး၊ သူ႔ font နာမည္ကို လုိက္ျပင္ေပးရတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က android မွာ root access ရွိရပါမယ္၊ ပန္းသီးဖုန္းရဲ႕ jailbreak လိုပဲ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ပါဝါတစ္ခု ဆုိပါေတာ့။ ဘယ္လို root ရမလဲကို မေရးေတာ့ဘူး၊ ရွာဖတ္ၾကည့္ပါ၊ လုပ္ပံုလုပ္နည္း အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္၊ ဒီမွာ font ေျပာင္းပံုကိုပဲ ေရးပါမယ္။
(စကားခ်ပ္ - မကြၽမ္းက်င္ပဲ root လုပ္လိုက္ရင္ တခုခု မွားလုပ္မိႏိုင္တဲ့ risk ရွိပါတယ္)
Font ေျပာင္းရာမွာ DroidSansFallback.ttf ဆိုတဲ့ font က အဓိကပါပဲ။ ဖုန္းက သူဖတ္လို႔မရတဲ့ စာေတြကို အဲဒီ font နဲ႔ ဖတ္ခိုင္းပါတယ္၊ ဆိုေတာ့ ျမန္မာစာကိုလည္း အဲဒီ font နဲ႔ပဲ ေပးဖတ္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီ font ကသာ ျမန္မာစာကို support လုပ္ရင္ ျမန္မာစာ ျမင္ရၿပီေပါ႔၊ သို႔ေသာ္ အဲဒီရက္ ေရာက္လာဖို႔ ငါးႏွစ္ ဆယ္ႏွစ္ ၾကာဦးမယ္ထင္တယ္ (လူေတြက က်ေနာ့္လိုပဲ ေဇာ္ဂ်ီကို ဖက္တြယ္ေနၾကတုန္း)။ အဲဒီ font က ျမန္မာစာ ဖတ္ႏိုင္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေသးတဲ့ အခု အခ်ိန္မွာေတာ့ ျဖစ္တဲ့နည္းနဲ႔ပဲ လုပ္ရပါတယ္၊ ဟုတ္တယ္၊ DroidSansFallback.ttf ကို ကိုယ္ ဖတ္ခ်င္တဲ့ ျမန္မာ font နဲ႔ အစားထိုးပစ္တာပါ၊ ဘာပညာမွ မပါပါဘူး၊ နာမည္တူေပးၿပီး လဲပစ္တာပါပဲ။ ျမန္မာနဲ႔ အဂၤလိပ္စာ ႏွစ္မ်ဳိးပဲ ဖတ္တဲ့သူ အတြက္ေတာ့ တခါတည္း အၿပီးလဲပစ္လို႔ ရေပမယ့္ က်ေနာ့္လို ျမန္မာ၊ တ႐ုတ္၊ အဂၤလိပ္ ဖတ္ခ်င္တဲ့ လူအတြက္ ျမန္မာစာထည့္ၿပီးရင္ တ႐ုတ္စာက ေလးေထာင့္တံုး ျဖစ္သြားတဲ့အတြက္ အႀကိမ္ႀကိမ္ လဲရ ျပဳရတယ္၊ ေကာ္ပီလိုက္၊ ေပ့စ္လိုက္၊ ပါမစ္ေျပာင္းလိုက္နဲ႔ (chmod ကို ေျပာတာပါ) လံုးဝ အဆင္မေျပဘူး။
ဒါေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုး gscript ကို အားကိုးရတယ္၊ အရင္ဆံုး /system ေအာက္မွာ fonts_mm ဆိုတဲ့ folder နဲ႔ fonts_orig ဆိုတဲ့ folder ႏွစ္ခု create တယ္၊ အေရွ႕တစ္ခုမွာ ျမန္မာ font ထည့္ၿပီး ေနာက္တစ္ခုမွာ original font ထည့္ပါတယ္၊ font ႏွစ္ခုလံုးက DroidSansFallback.ttf ဆိုတဲ့ နာမည္နဲ႔ပါပဲ၊ file size ၾကည့္တာနဲ႔ ဘယ္ဟာ ဘာဆိုတာ သိပါတယ္၊ ေဇာ္ဂ်ီနဲ႔ ဥပမာေပးရရင္ original font က သူ႔ထက္ ဆယ္ဆေလာက္ ပိုႀကီးတယ္။ အဲဒီ font ႏွစ္ခုလံုးကို rw-r--r-- ဆိုတဲ့ permission ေပးရတယ္၊ ဒါလည္း အဆန္းပဲ၊ အကုန္ဖြင့္ေပးလို႔ မရဘူး၊ အဲဒီအတိုင္း ေပးကိုေပးရတယ္။ ဒါေတြ လုပ္ၿပီးသြားရင္ gscript မွာ script ေလး ၂ ခု ေရးရတယ္၊ တစ္ခုက မူရင္းေဖာင့္ကို ျမန္မာလိုေျပာင္းဖို႔၊ ေနာက္ တစ္ခုက ျမန္မာေဖာင့္ကို မူရင္းေဖာင့္ေျပာင္းဖို႔။
ဒီအတိုင္း ေရးကိုေရးရမယ္ မဆိုလိုပါဘူး၊ လုပ္နည္းေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္၊ ဒါက က်ေနာ္သံုးေနတဲ့နည္းပါ။ အေပၚပံု ထဲက အတိုင္းပဲ အရင္ဆံုး /system/fonts ထဲကေဖာင့္ကို ဖယ္လိုက္တယ္၊ ေနာက္ၿပီး ကိုယ္လိုရာ folder ထဲကေဖာင့္ကို ေကာ္ပီကူးၿပီး /system/fonts ထဲ သြားထည့္တယ္၊ ဒါပါပဲ။ ဒီ script ၂ ခုကို Desktop မွာ shortcut အျဖစ္ ထားလိုက္ရင္ ရပါၿပီ။ CJK လို ဖတ္ခ်င္တဲ့အခါ orig_sh ကို run တယ္၊ ျမန္မာလို ဖတ္ခ်င္တဲ့အခါ mm_sh ကို run တာေပါ႔။ ကူးလို႔ အဆင္ေျပေအာင္ ေအာက္မွာ ေရးထားပါတယ္၊ အဆင္ေျပၾကပါေစ။
rm /system/fonts/DroidSansFallback.ttf
cp /system/fonts_mm/DroidSansFallback.ttf /system/fonts
rm /system/fonts/DroidSansFallback.ttf
cp /system/fonts_orig/DroidSansFallback.ttf system/fonts